KOLEGIO EHEKUTIVO TA REFLEKSHONÁ RIBA 2024 I TA WAK PADILANTI.

Kralendijk,- Entretantu Kolegio Ehekutivo ta 14 luna aktivo i pues tin un aña gubernamental kompleto tras di lomba. Pa e motibu akí esaki ta un bon momentu pa reflekshoná riba e aña ku a transkurí, den kua hopi kos a pasa.

Den un kòmbersashon habrí ku e tres diputadonan nos ta wak bèk i nos ta wak padilanti. 2024, kon esaki tabata? Kiko tabata por mihó? I kiko nos por verwagt den 2025?

2024 tabata e aña di traha plan i krea espasio finansiero. Un aña ku hopi reto kaminda na promé lugá mester a atendé ku e presupuesto.

No solamente tabatin un défisit finansiero grandi ku nos mester a eliminá, pero nos mester a krea espasio finansiero tambe pa un aserkamente struktural di e Programa di Gobernashon ‘E diferensia – hustu i duradero, òktober 2023 – mart 2027’.

Pensa akí riba trahamentu di espasio di invershon pa proyektonan importante, entre otro fortifikashon di e forsa di ehekushon di Entidat Públiko Boneiru, mehorashon di servisio na nos suidadanonan i e invershonnan nesesario den infrastruktura i maneho di awa. Pero pensa tambe riba invershon struktural den desaroyo ekonómiko sostenibel, remigrashon i diáspora, maneho i prosesamentu di shushi i den un ofisina hurídiko kaminda habitantenan por akudí pa sosten hurídiko. Tabatin tambe e adaptashon urgente di e Impuesto di Turista pa entre otro por a duna un tiki alivio na yunan di nos isla i na bishitantenan ku ta regresá nos isla hopi biaha.

Banda di esaki nos a hasi un petishon tambe pa finansiamentu adishonal di algun proyekto importante via un Regiodeal. Akí a definí proyektonan konkreto ku ta kontribuí na nos desaroyo ekonómiko mas aleu, redukshon di kosto di bida i mehorashon di aksesibilidat i konekshon sosial. Via un Regiodeal Boneiru a hasi petishon pa 15 mion euro pa realisashon di un sentro multifunshonal pa eventonan sosial kultural i pa desaroyo ekonómiko.

Bou di e petishon ta kai tambe proyektonan pa solushon struktural di transbordo di kònteiner i karga den sentro di siudat; redukshon di kosto di bida pa medio di instalashon di panel di solo na nos skolnan básiko; mehorashon di aksesibilidat di nos skolnan i realisashon di transporte públiko pagabel i konfiabel.

Pasonan importante ku a pone den aña 2024 ta entre otro, logra eksklusividat den kaso di kompra potensial di Plantashi Mentor: un atkisishon importante pa por realisá bibienda pagabel i mehorashon di maneho di awa pa e área di Antriol i Nort’i Saliña.

Un otro logro importante tabata e áreanan di eksplotashon Rincon Pariba i Dawari ku Konseho Insular a indiká komo e promé desaroyo di área dentro di e Proyekto di Bibienda Pagabel. Den e proyekto akí, den kolaborashon ku, i ko-finansiá di parti di ministerio di Asuntunan Interno, nos ta bai realisá 189 bibienda di kua mas ku dos tersera parti ta den e segmento pagabel. Un otro momentu importante den aña 2024 tabata inisio di e parselashon orgániko na Dawari.

Un área ku nan ta desaroyá den forma naturalesa-inklusivo. Komienso di konstrukshon di e promé bibiendanan ta planiá pa aña 2025. Akí e fondo atkerí di USD 6,1 mion di e ‘Erfgoeddeal’ i di e Fondo di Bibienda Popular ta forma un bon base pa e aserkamentu i restorashon di nos patrimonio i nos stòk eksistente di bibienda.

Tambe debí na e situashon agudo di desagwe inadekuá, dentro di e espasio limitá di invershon pa infrastruktura den aña 2024, a prioritá tres área pa e iluminashon nesesario. A duna enkargo pa reparashon di desagwe i pone asfalt òf klenku den bisindario di Kaya Tre i Tanki Matrimonio na Nikiboko i Kaya Apelsina na Rincon. Alabes Komishon Oropeo den luna di desèmber 2024 a pone un suma di 4,6 mion euro disponibel pa mehorashon i ampliashon di fasilidatnan di awa shushi na Boneiru. Na aña 2024 a duna 382 pèrmit di konstrukshon ku un balor total di konstrukshon di USD 138,8 mion dòler.

Ku pago di e último transh di e finansiamentu di Komishon Oropeo (€ 1.44 mion) ehekushon mas aleu di e Maneho di Hubentut por haña forma pa dunamentu di kuido na hóben, promoshon di bienestar hubenil i realisashon di fasilidatnan pa deporte i kultura. Aprobashon di e maneho renobá pa hubentut ‘Hóben Talentoso’ tabata importante pa nos ambishon pa pone enfoke di nos maneho riba prevenshon integral. ‘Invertí den nos hóbennan, ta igual ku invertí den nos komunidat i den futuro’, segun diputado Den Heyer. Kolegio Ehekutivo ta hopi kontentu ku eksonerashon di e debenan di estudio di FINEB. Entrante 1 di yanüari 2025 a eksonerá tur debe di estudio di FINEB ku tabata pendiente ainda. E minister di Enseñansa, Kultura i Siensia (OCW) a tuma e desishon akí riba petishon di Kolegio Ehekutivo. Esaki ta un paso importante den alivio di peso finansiero pa un grupo di enfoke ku debe problemátiko.

Tirando un bista bèk riba aña 2024, nos ta mira tambe bunita aktividatnan sosial kultural manera Dia di Boneiru i Dia di Rincon. Eventonan ku Boneiru por ta orguyoso di nan! Na aña 2024 papiamentu a haña rekonosimentu komo idioma ofisial bou di Manifesto Oropeo i pa e motibu akí nos idioma ta gosa di protekshon internashonal pa por sigui eksistí.

Ku e kampaña ‘Boneiru nos Deber i nos Orguyo’ a pone un promé paso den e kampaña di konsientisashon ku limpiesa di nos isla ta un responsabilidat kompartí. Inkluyendo medionan pa ‘Tene Boneiru Limpi’ den un forma struktural den e presupuesto di mas aña, durante e próksimo añanan lo sigui enfoká riba e konsientisashon ku limpiesa di nos isla ta eksigí un aserkamentu konhunto. Na mes momentu, ku Malekon nos por a mira kon importante un espasio pafó bunita i bon mantené ta pa nos hendenan. ‘Mi ta bira kontentu di mira kon intensivamente hendenan ta hasi uso di Malekon awor. Esaki ta konfirmá importansia di un espasio públiko bon strukturá i limpi na Boneiru’, segun diputado Cicilia.

Aserkamentu di e Kolegio Ehekutivo akí ta enfoká riba un atendementu transparente ku formulashon di maneho. Enbolbimentu den un fase tempran di Konseho Insular pa loke ta trata formashon di maneho, sigur tabata un sistema nobo di traha. ‘Nos tin e sintimentu sí ku nan a brasa e tipo di aserkamentu akí.

Pensa konhuntamente den un fase tempran tokante dunamentu di kontenido mas aleu na medidanan di maneho, ta algu ku sigur nos ke sigui hasi’, segun diputado Abraham. No opstante esaki e Kolegio Ehekutivo akí no semper a hasi su mes popular. Mantenshon di lei a keda profeshonalisá i nan a bai traha den un forma mas intensivo. Diputado Abraham: ‘Supervishon i mantenshon di lei den un forma aktivo na nos isla tabatin e konsekuensianan nesesario. Ya kaba nos ta mira un mihó kumplimentu ku lei den konstrukshon. Pero nos ta mira tambe ku mantenshon di regla pa loke ta trata hürmentu di kas pa término kòrtiku den áreanan residensial ta duna fruta. Esaki ta mehorá kalidat di nos produkto turístiko i a bini mas bibienda disponibel pa hürmentu pa término largu.’

Nos ambishonnan mas importante pa aña 2025 ta: mehorashon di servisio na nos siudadanonan, stimulashon mas aleu di produkshon lokal di kuminda, kombatimentu di pobresa pa medio di haña mas kontròl riba desaroyo di preis i pagabilidat en general, preokupashon pa loke ta trata siguridat di kombustibel, enbolbimentu di nos suidadanonan ku desaroyo ekonómiko mas aleu, pasonan mas aleu pa yega na energia sostenibel, atendé ku e barionan i áreanan ku e problemanan mas grandi di desagwe, mehorashon di nos ret di kaminda ora ta trata di e kamindanan ku mas tantu tráfiko, kuminsá ku konstrukshon di bibienda pagabel pa medio di desaroyo di área, desaroyo di un dokumentu stratégiko di maneho – un asina yamá ‘structuurvisie’ – pa Boneiru, mehorashon di e konekshon entre Rincon i Playa, mehorashon di aksesibilidat di nos skolnan, pone pasonan importante ora ta trata di organisashon, finansiamentu i implementashon di Transporte Públiko i limpiesa di espasio públiko. Banda di esaki den un forma kontinuo nos ta bai enfoká riba mehorashon di maneho di shushi riba término kòrtiku, mediano i largu i prosesamentu di e shushi akí na Boneiru.

Fortifikashon di nos forsa di ehekushon ta keda un desafio grandi. Kolegio Ehekutivo ta boga pa realisashon di esaki pa medio di reklutashon hopi dirigí di e personanan korekto pa e posishonnan korekto i pa medio di hinka timnan den otro ku e ekspertisio nesesario, di manera ku por ehekutá e metanan segun planifikashon.

‘Tur yudansa ku esaki ta kordialmente bon biní. Nos ta hasi un yamada na profeshonalnan ku ke kontribuí na Boneiru su desaroyo mas aleu, prinsipalmente nos ‘young professionals’ lokal tambe, pa solisitá riba nos vakaturanan. Nos aspirashon ta pa yega na fortifikashon duradero di nos aparato públiko’, segun diputado Abraham.

Loke habitantenan di Boneiru por konta riba dje sigur, ta ku e Kolegio Ehekutivo akí ta sigui komprometé su mes tur ku tin pa sali na vangwardia di Boneiru su interesnan, mehorashon di servisio na nos siudadanonan i realisashon di nos ambishonnan konhunto. Partisipashon i sosten di nos siudadanonan ta esensial den esaki. 

FUENTE: OLB/LIVE99FM

NEDERLANDS:

HET BESTUURSCOLLEGE REFLECTEERT OP 2024 EN KIJKT VOORUIT

Kralendijk,- Het Bestuurscollege is inmiddels veertien maanden actief en heeft dus een volledig bestuurlijk jaar achter de rug. Daarom is het een goed moment om te reflecteren op het bewogen afgelopen jaar. In een open gesprek met de drie gedeputeerden kijken we terug en vooruit. 2024, hoe was het? Wat kon er beter? En wat kunnen we verwachten in 2025?

2024 was het jaar van plannen maken en financiële ruimte creëren. Een uitdagend jaar waarbij als eerste de begroting aangepakt diende te worden. Er was niet alleen een groot financieel tekort dat weggewerkt moest worden maar er moest ook financiële ruimte gecreëerd worden voor een structurele aanpak van het Bestuursprogramma ‘Het verschil – rechtvaardig en duurzaam, oktober 2023 – maart 2027’.

Denk hierbij aan het maken van investeringsruimte voor belangrijke projecten waaronder het versterken van de uitvoeringskracht van het OLB, het verbeteren van de dienstverlening aan de burger en noodzakelijke investeringen in infrastructuur en waterhuishouding.

Maar denk ook aan het structureel investeren in duurzame economische ontwikkeling, remigratie en diaspora, afvalbeheer en -verwerking of in een juridisch bureau waar bewoners terecht kunnen voor juridische ondersteuning. Daarbij was er ook de spoed aanpassing aan de verordening Toeristenbelasting om onder andere eilandskinderen en herhaalbezoekers enigszins te ontzien. 

Daarnaast is er ook een aanvraag ingediend voor additionele financiering van enkele belangrijke projecten via de Regiodeal.

Hierbij zijn concrete projecten gedefinieerd die bijdragen aan onze verdere economische ontwikkeling, verlaging van de kosten van levensonderhoud en verbetering van de bereikbaarheid en sociale verbondenheid. Bonaire heeft via de Regiodeal 15 miljoen euro aangevraagd voor realisatie van een multifunctioneel centrum voor cultureel-maatschappelijke evenementen en voor economische doorontwikkeling.

Onder de aanvraag vallen ook projecten voor het structureel oplossen van de overslag van containers en vracht in de binnenstad; verminderen van de kosten van levensonderhoud door het plaatsen van zonnepanelen op onze basisscholen; verbetering van de bereikbaarheid van scholen en het inrichten van betaalbaar en betrouwbaar openbaar vervoer.

Belangrijke stappen die in 2024 zijn gemaakt betreffen onder meer, exclusiviteit bereiken bij de potentiële aankoop van Landgoed Mentor: een belangrijke aanwinst voor het kunnen realiseren van betaalbare huisvesting en de opwaardering van waterhuishouding voor de omgeving Antriol en Nort di Salina. Een andere belangrijke mijlpaal was het door de Eilandsraad aangewezen exploitatiegebieden Rincon Pariba en Dawari als eerste gebiedsontwikkeling binnen het Project Bibienda Pagabel. Binnen dit project gaan we in samenwerking met, en mede gefinancierd door, het ministerie van Binnenlandse Zaken circa 189 woningen realiseren waarvan ruim tweederde in het betaalbare segment. Nog een ander belangrijk moment in 2024 was de start van de organische verkaveling op Dawari. Een gebied dat natuurinclusief wordt ontwikkeld. De start van de bouw van de eerste woningen staat gepland in 2025. Hierbij vormt het binnengehaalde fonds van USD 6,1 miljoen van de Erfgoeddeal en het Volkshuisvestingsfonds een goede basis voor de aanpak en restauratie van ons erfgoed en onze bestaande woningvoorraad.

Mede vanwege de nijpende situatie van niet toereikende afwatering, zijn er binnen de gelimiteerde investeringsruimte voor infrastructuur in 2024, drie gebieden geprioriteerd voor de nodige verlichting. Zo zijn de opdrachten vergeven voor het herstellen van de afwatering en verharden van de wegen in de omgevingen van Kaya Tre en Tanki Matrimonio te Nikiboko en Kaya Apelsina te Rincon. Tevens heeft de Europese Commissie in december 2024 een bedrag van 4,6 miljoen euro beschikbaar gesteld voor het verbeteren en uitbreiden van afvalwater faciliteiten voor Bonaire. In 2024 zijn er 382 bouwvergunningen afgegeven met een totale bouwwaarde van USD 138,8 miljoen dollar.

Met de uitbetaling van de laatste tranche van de financiering van de Europese Commissie (€ 1.44 miljoen) kan verdere uitvoering van het Jeugdbeleid vorm krijgen voor jeugdhulpaanbod, bevordering van jeugdwelbevinden en realisatie van sport- en cultuurvoorzieningen. Het vaststellen van vernieuwde Jeugdbeleid ‘Hoben Talentoso’ was belangrijk voor onze ambitie om ons beleid te richten op integrale preventie. “Investeren in onze jeugd is investeren in onze maatschappij en de toekomst”, aldus gedeputeerde den Heyer. Het Bestuurscollege is erg blij met de kwijtschelding van de FINEB-studieschulden. Per 1 januari 2025 zijn alle openstaande FINEB-studieschulden kwijtgescholden. Dit besluit is genomen door de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) op verzoek van het Bestuurscollege. Het is een belangrijke stap in de lastenverlichting van een doelgroep met problematieke schulden.

Terugblikkend op 2024 zien we ook prachtige sociaal culturele activiteiten als ‘Dia di Boneiru’ en ‘Dia di Rincon’. Evenementen waar Bonaire trots op mag zijn! Het Papiaments is in 2024 als officiële taal erkend onder het Europees Handvest en geniet hierdoor internationale bescherming voor diens voortbestaan. Met de campagne ‘Boneiru nos Deber i nos Orguyo’ is er een eerste stap gezet in de bewustwordingscampagne dat het schoonhouden van ons eiland een gedeelde verantwoordelijkheid is. Met het structureel opnemen van middelen voor ‘Tene Boneiru Limpi’ in de meerjaren begroting, zal de komende jaren verder worden ingezet op de bewustwording dat het schoonhouden van ons eiland een gezamenlijk aanpak vergt. Tegelijk hebben we met de Malekon kunnen zien hoe belangrijk een mooie en goed onderhouden buitenruimte voor onze mensen is. “Ik word er blij van om te zien hoe intensief de Malekon nu wordt gebruikt. Dit bevestigt het belang van goed ingerichte en schone openbare ruimte op Bonaire,” aldus gedeputeerde Cicilia.

De aanpak van dit Bestuurscollege richt zich op een transparante benadering van beleidsformulering. Het vroegtijdig betrekken van de Eilandsraad bij beleidsvorming was zeker een nieuwe werkwijze. “We hebben wel het gevoel dat deze aanpak omarmd is. Al in een vroeg stadium samen nadenken over de verdere invulling van beleidsmaatregelen is iets wat we zeker willen blijven doen”, aldus gedeputeerde Abraham. Desondanks heeft dit Bestuurscollege zich niet altijd populair gemaakt. Zo is de handhaving geprofessionaliseerd en intensiever te werk gegaan. Gedeputeerde Abraham:

“Het houden van toezicht en het actief handhaven op het eiland heeft het nodige teweeggebracht. Zo zien we al betere navolging van de wetgeving in de bouw. Maar ook zien we dat het handhaven van regels voor de korte termijn verhuur in woongebieden zijn vruchten afwerpt. Het verbetert de kwaliteit van ons toeristisch product en zijn er meer woningen beschikbaar gekomen voor de lange termijn verhuur.”

Onze belangrijkste ambities voor 2025 zijn: het verbeteren van de dienstverlening aan onze burgers, het verder stimuleren van lokale voedselproductie, armoedebestrijding door meer grip te krijgen op de prijsontwikkeling en betaalbaarheid in het algemeen, zorgen voor brandstofzekerheid, het betrekken van burgers bij de verdere economische ontwikkeling, verdere stappen naar duurzame energie, het aanpakken van wijken en gebieden met de grootste afwateringsproblematiek, het verbeteren van het wegennet als het gaat om de belangrijkste verkeersaders, het starten met de bouw van betaalbare woningen middels gebiedsontwikkeling, het ontwikkelen van een structuurvisie voor Bonaire, het verbeteren van de verbinding tussen Rincon en Playa, het verbeteren van de bereikbaarheid van onze scholen, het maken van belangrijke stappen als het gaat om de organisatie, financiering en implementatie van Openbaar Vervoer en verschonen van de openbare ruimte. Daarnaast gaan we ons blijvend inzetten op het verbeteren van het korte- en (middel)lange termijn afvalbeheer en de verwerking van dat afval op Bonaire.

Grote uitdaging blijft het versterken van onze uitvoeringskracht. Het Bestuurscollege zet hierop in door een zeer gerichte verwerving van de juiste mensen voor de juiste posities en het inrichten van teams met de noodzakelijke expertise zodat de doelstellingen volgens planning kunnen worden uitgevoerd. “Alle hulp hierbij is van harte welkom. Professionals die willen bijdragen aan de verdere ontwikkeling van Bonaire, voornamelijk ook onze lokale young professionals, worden opgeroepen te solliciteren op de vacatures. Streven is het duurzaam versterken van ons ambtelijk apparaat,” aldus gedeputeerde Abraham.

Waar de bevolking van Bonaire zeker op kan rekenen is dat dit Bestuurscollege zich hard blijft inzetten voor het opkomen voor de belangen van Bonaire, het verbeteren van de dienstverlening aan de burger en het realiseren van onze gezamenlijke ambities. De participatie en ondersteuning van onze burgers is hierin essentieel.