ELIMINÁ LUGÁ DI BRUI DI SANGURA DEN TEMPORADA DI ÁWASERU I EVITÁ DENGUE, ZIKA I CHIKUNGUNYA.

Kralendijk – Na Boneiru temporada di áwaseru ta dura di òktober te yanüari. Den temporada di áwaseru e chèns pa haña dengue, zika i chikungunya ta oumentá.

Na aña 2024 i 2025 Boneiru tabatin dos brote di dengue. E tempu ei mas ku 900 hende a bira malu. For di sèptèmber último e kantidat di dengue ta abou atrobe.

Ta importante pa den temporada di áwaseru eliminá tur lugá di brui di sangura ku ta transmití e malesanan akí. E sangura ku ta plama e malesanan akí, e Aedes aegypti, ta pone su webunan den awa di yobida ku ta para ketu. E sangura akí ta prinsipalmente aktivo parti mainta òf atardi lat.

Kita tur opheto sin tapa ku awa di yobida aden for di den bo kurá

E sangura Aedes aegypti ta pone su webunan den opheto sin tapa ku awa di yobida aden, manera den tayer di outo, baki di plèstik, hèmber, bòter i skòter bou di baki di mata. Di tur e personanan ku e tim di kontroladó di GGD a bishitá, mitar di nan tabatin hèmber ku larva di e sangura Aedes aden. Den baki di awa i tayer di outo tambe regularmente nan a topa ku e larvanan di Aedes.

• Eliminá tur opheto den kurá ku awa di yobida por keda para aden òf hasi nan bashí tur dia.
• Tapa barí di awa i baki di awa bon ku un tapa, ku paña òf ku skrin di sangura.
• Kontrolá bo kurá minimalmente un biaha pa siman pa wak si tin posibel lugá di brui.

Protekshon kontra piká di sangura

• Usa un spray òf un zalf ku DEET pa kore ku sangura.
• Bisti paña ku ta tapa bo kurpa bon.
• Na kas usa skrin pa porta i bentana, òf drumi bou di un muskitero.

Chikungunya na Cuba i Barbados

Na aña 2015 pa último biaha Boneiru tabatin un brote di chikungunya. Na aña 2025 pa promé biaha despues di hopi tempu nan a mèldu kasonan di chikungunyu na Cuba i Barbados. Na Asia i Oropa tambe nan a méldu brote di chikungunya e aña akí. Pa e motibu akí GGD Boneiru ta èkstra alerta. GGD ta konsehá biaheronan ku ta bai kualke isla òf pais kaminda tin chikungunya, dengue òf zika, pa protehá nan mes èkstra bon kontra piká di sangura.

Mas tep i konseho

Pa konseho tokante tratamentu di renbak òf barí di awa, bo por yama GGD Boneiru na e number di telefòn 715 – 5324. Riba www.bonairegov.com/pa/sangura tin mas tep i e preguntanan frekuentemente hasí tokante dengue, zika i chikungunya. 

FUENTE: OLB/LIVE99FM

NEDERLANDS:   

VERWIJDER BROEDPLAATSEN MUGGEN IN REGENTIJD EN VOORKOM DENGUE, ZIKA EN CHIKUNGUNYA

Kralendijk – Op Bonaire duurt de regentijd van oktober tot januari. In de regentijd neemt de kans op dengue, zika en chikungunya toe.

Bonaire heeft in 2024 en in 2025 twee uitbraken van dengue gehad. Ruim 900 mensen werden toen ziek. Sinds afgelopen september is het aantal gevallen van dengue weer laag.

Het is extra belangrijk om in de regentijd broedplaatsen te verwijderen van muggen die deze ziekten kunnen overbrengen. De mug die deze ziekten verspreidt, de Aedes aegypti, legt haar eitjes in stilstaand regenwater. De mug is vooral vroeg in de ochtend of laat in de middag actief.

Haal onbedekte spullen met regenwater in de tuin weg
DeAedes aegypti mug legt haar eitjes in onbedekte voorwerpen met regenwater, zoals in autobanden, plastic bakjes, emmers, flessen en schotels onder plantenbakken. Van alle personen met dengue die in 2025 door het vector controle team van de GGD zijn bezocht, had de helft emmers waarin Aedes muggenlarven zaten. Ook in waterbakken en autobanden werden geregeld Aedes larven gevonden.

-Verwijder in de tuin alle voorwerpen waarin regenwater kan blijven staan of maak deze dagelijks leeg.

-Dek regentonnen en waterbakken goed af met een deksel, doek of muggengaas.

-Controleer uw tuin minimaal één keer per week op mogelijke broedplaatsen

Bescherming tegen muggenbeten

-Gebruik een spray of zalf met DEET  om muggen weg te houden.

-Draag kleren die het lichaam goed bedekken.

– Gebruik thuis horren, screens, of slaap onder een muskietennet (klamboe).

Chikunguna op Cuba en Barbados

In 2015 heeft Bonaire voor het laatst een uitbraak van chikungunya gehad. In 2025 zijn voor het eerst sinds lange tijd op Cuba en in Barbados gevallen van chikungunya gemeld. Ook in Azië en Europa zijn dit jaar uitbraken van chikungunya gemeld. GGD Bonaire is daarom extra waakzaam. De GGD adviseert aan reizigers naar eilanden of landen met chikungunya, dengue of zika, om zich extra goed te beschermen tegen muggenbeten.

Meer tips en adviezen

Voor advies over de behandeling van regenbakken of regentonnen, kunt u GGD Bonaire bellen op het nummer 715-5324. Op www.bonairegov.com/muggen staan meer tips en veel gestelde vragen over dengue, zika en chikungunya.