Kralendijk,- Riba 6 di yüni 2025, entidat públiko di Boneiru (OLB) a deklará den un komunikado ofishal ku no tin paro di konstrukshon riba e isla. En bes di esei, e gobièrnu kier enfoká riba “kalidat, klaridat i desaroyo sostenibel.” Un mensahe trankilisante na promé bista. Pero kon kreibel e mensahe aki ta den lus di e situashon aktual den e sektor di konstrukshon – i e subkapasidat struktural den e aparato gubernamental?
Mi investigashon ta mustra ku ounke no a anunsiá un paro formal i general di konstrukshon, hopi kompania i invershonista enbèrdat ta eksperensiando un kasi-parálisis den práktika. E sektor ta papia di un pèrdida di 35% di nan volúmen di negoshi (omzet), proyectonan ku ta pará ketu, inversionistanan ku ta kai afó i empleadonan cu ta perdiendo trabou. Señalnan asina no por wòrdu simplemente deskartá.
Téknikamente korekto, práktika ta otro
E gobièrnu téknikamente ta korekto: no tin un paro di konstrukshon general. Pero den práktika, e sektor ta wòrdu afektá pa un seri di faktornan ku ta stroba: emishon slow di pèrmitnan, e revishon di e Plan di Desaroyo Espasial (ROB), paro di konstrukshon riba terenonan spesífiko, deskontinuashon di pèrmitnan di naturalesa i un bahada den invershonnan den infrastruktura. Gobièrnu ta menshoná mehorashon di proseduranan i tripliká e kapasidat di prosesamentu, pero no ta presentá ningun sifra konkreto. Esei ta un punto doloroso – spesialmente ora e sektor bisa ku e no a nota nada di esaki.
Ademas, ta doloroso ku un plan ambisioso pa “desaroyo di kalidat i sostenibilidat” ta wòrdu presentá miéntras ku e aparato gubernamental visibelmente ta mal funshoná. Vakaturanan ta keda sin keda yená, ekspertisio riba tereno di pèrmit i enforsamentu ta skars i e rekomendashonnan for di e rapòrt di ILT di 2023 a wòrdu implementá parsialmente. Kon siudadanonan y kompanianan por tin konfiansa den un gobièrno ku no tin su propio kapasidat di implementashon na òrdu?
E abismo entre imágen i polítika
E imágen aktual – ku e sektor di konstrukshon ta pará ketu – no ta kompletamente eksakto, pero sigur no ta sin base. E ta tokante mas ku djis mal komprondementu. E kousa ta sinta den e kontradikshon entre mensahenan formal di gobièrnu i e realidat diario di empresarionan, arkitéktonan, kontratistanan i trahadónan. Gobièrnu ta usa porsentahe, tempu di entrega i términonan di maneho. E sektor ta wak trabounan ku no ta drenta, proseduranan no masha kla i insertidumbre finansiero.
Ademas, e falta di datonan transparente i independiente ta duna espasio pa spekulashon, deskonfiansa i polarisashon. Sin sifranan konfiabel, siudadanonan i kompanianan ta keda spekulá ken tin rason – i esei ta mina konfiansa den polítika i gobernashon.
Invershonnan ta wantá, kapasidat di implementashon ta stagná
E kuentanan anual di 2024 di OLB ta mustra un resultado positivo di USD 1.2 mion. Pero bou di e superfisie, e rapòrt ta mustra kon inadekuá e kapasidat di invershon i influensia atministrativo ta. Presupuestonan pa mantenshon di kaminda, transporte públiko i stimulashon ekonómiko no a wòrdu gastá òf kasi no a wòrdu gastá den 2024. Vishon 2050, destiná komo un kompas a plaso largu pa planifikashon di espasio, no a wòrdu implementá. E finansiamentu presupuestá pa e modernisashon di e tereno di èrfpagt i e proyekto piloto di transporte públiko no a mishi kuné. E konstrukshon di edifisionan di enseñansa nobo a keda signifikantemente retrasá pa motibu di oumento di gastunan i destahonan frakasá.
Kiko ta nesesario awor
Si di bèrdat Boneiru kier konstruí riba kalidat i sostenibilidat, mester di mas ku djis rechasá e palabranan “paro den konstrukshon.” Gobièrnu mester fortalesé promé su kapasidat interno, priorisá yena posishonnan klave den e proseso di otorgamentu di pèrmit i buska aktivamente diálogo ku e sektor. Esaki tambe ta rekerí e kurashi pa atmití ku ainda tin hopi trabou pa hasi – i ku palabranan trankilisante pero bashi, solamente ta amplia e abismo.
Sin transparensia, desishon atministrativo i konfiansa den e servisio sivil, asta e mihó ambishon di maneho ta kondená pa muri den bunitesa. E habitantenan i empresarionan di Boneiru meresé un gobièrnu ku no solamente ta papia di progreso, pero tambe realmente ta kapás pa realisá esaki tambe.
FUENTE: WILLEM A. CICILIA

GIPHY App Key not set. Please check settings