Kralendijk,- Phenice Frans-Piar, representante di e Grupo Muhérnan Fuerte di Boneiru i delegádo di Bonaire Human Rights Organization, resientemente a duna un diskurso poderoso na Nashonan Uní pa eksigi un edukashon liber di influensia kolonial.
Mi ta un Boneriano nato, for di un isla ku ta solamente 50 miya leu di kosta di Venezuela. Mi ta papia Papiamentu — un idioma nase for di kurasonan di mi antepasadonan Afrikano, i un di e idiomanan nativo mas biew ku a sobrevivi e forsa brutal di kolonialismo.
Komo un edukadó i yu oruguyoso di e tera aki, mi ta para aki dilanti boso profundamente preokupa. Un sistema di edukashon impone dor di nos kolonisado ku ta menasa pa indoktriná nos yunan — muchanan di desendensia Afrikano — den un struktura ku ta menospresia I ignora nan raiz, nan identidat, i nan balornan kultural.
Representashon ta importánte. Pero desde ku Boneiru a wordo aneksa komo un entidat publiko kolonial di Hulanda riba 10 di oktober 2010, nos a biba den un ilushon di progreso. “No tur kos ku ta briya ta oro.” Riba superfisio, desaroyo ta parese prometedor — edifisionan nobo, sistema oropeo, nombernan moderno — pero bao di tur esaki, nos pueblo ta wordo pusha mas lew den desaparishon di nos kultura.
E sistema di edukashon nobo, impone pa Hulanda por ta parse impreshonante, pero e ta faya nos komunidat. Mayornan ta sinti nan mes sin poder. Nan no tin ningun posishon legal, ningun bos den e direkshon di edukashon di nan yunan. Nos balornan tradishonal edukativo — ku ta reflehá ken nos ta komo pueblo — no ta solamente wordo ignora, nan ta wordo elemina.
Nos yunan ta wordu forma den siguidonan obediente, deskonektá for di nan raiz kultural i ansestral. Esaki no ta edukashon. Esaki ta kolonisashon mental.
Nos mester resistí. Manera Bob Marley a kanta den su kansion “Redemption Song”:
“Emansipa bo mes di sklabitud mental”
E tempu a yega pa nos kibra no solamente for di kontrol fisiko, sino for di e kadenanan sikologiko ku a wordo impone riba nos.
E podernan kolonial ta re-eskribiendo nos historia, ta remodelándo nos futuro, i nos no por keda den silensio.
Nos ta demanda e derecho pa skohe nos propio kaminda den edukashon.
Nos ta insistí riba e derecho di mayornan i komunidatnan pa lanta i eduká nos yunan na e manera ku ta reflehá nos kultura, nos idioma, i nos balornan.
Despues di 250 aña, nos antepasadonan a paga un preis masha haltu pa nos dignidat i sobrevivensia — no lo nos entrega esaki fasil. DEKOLONISA EDUKASHON, DEKOLONISA BONEIRU.
Laga nos lanta pa emansipashon mental i kultural.
Laga nos sinja nos muchanan ken realmente nan ta.
Laga nos rekupéra nos identidat ku oruguyo i proposito.
FUENTE: BONAIRE HUMAN RIGHTS ORGANIZATION

GIPHY App Key not set. Please check settings