HULANDA: HABITANTENAN DI BONEIRU I GREENPEACE TA ENFRENTÁ ESTADO HULANDES DEN KORTE PA KASO DI KLIMA     

Den Haag,- E Kaso di Klima di Boneiru ta na punto di kuminsá. Habitantenan di Boneiru i Greenpeace Hulanda ta enfrentá Estado Hulandes den korte na  Den Haag dia 7 i 8 di òktober.

Nan ta eksigí un maneho di klima hustu di parti di Estado Hulandes. Segun nan, gobièrnu ta violando derechonan humano dor di no duna protekshon adekuá kontra e konsekuensianan di kambio di klima. Boneiru ta un di e munisipionan Hulandes mas afektá pa e krísis di klima. Via di hues, habitantenan di Boneiru i Greenpeace ta eksigí pa Estado Hulandes desaroyá plannan konkreto pa protehá Boneiru i tambe redusí emishon di CO2 na sero pa mas tardá 2040.

Habitantenan di Boneiru ya kaba ta eksperensiá e konsekuensianan di e krísis di klima. Huntu ku Greenpeace, nan ta eksigí pa Estado Hulandes protehá nan kontra esakinan. Judmar Emerenciana, demandante den e Kaso di Klima di Boneiru: “Mi ta ansioso di por para den korte i enfrentá un gobièrnu ku a bira kara i wak den otro direkshon pa añanan largu. Komo shofùr di taksi i guia turístiko, mi ta kore hopi rònt e isla i ya kaba mi ta mira e konsekuensianan di e krísis di klima. Dor di áwaseru pisá i inundashon e kayanan ta yena ku awa i tin biaha e kamindanan ta impasabel. Mi ta preokupá pa e parti sùit di e isla, kaminda nos kasnan di katibu i saliñanan (zoutpannen) ta situá. Si e parti akí bin resultá bou di awa, e herensia kultural-históriko importante akí lo bai pèrdí. Huntu ku esei un parti di nos historia ta disparsé, kual lo mi no por mustra hende mas. Mi no ta pará aki solamente pa mi mes, pero pa tur hende na Boneiru. Ku e kaso akí nos ta bisa: ta basta awor – nos ta eksigí protekshon.”

Promé kaso di adaptashon na kambio di klima

Esaki ta e promé kaso di klima na Europa tokante adaptashon, esta, e implementashon di medidanan di protekshon kontra kambio di klima. Ademas e ta un di e promé kasonan di klima despues di e resien desaroyonan hurídiko inovador, manera e sentensia di Korte Europeo di Derechonan Humano den e kaso di KlimaSeniorinnen i e resien konseho di Korte Internashonal di Hustisia na Den Haag. Den e último konseho akí, e huesnan a dikta unánimemente ku estadonan mester tene kalentamentu di mundu bou di 1.5 grado i ku nan plannan pa klima mester demostrá ambishon máksimo, teniendo na kuenta emishonnan históriko i nivel di prosperidat.

Kaso di Klima di Boneiru

Durante e promé dia di e seshonnan den korte riba djamars 7 di òktober, e demandantenan lo hiba palabra i lo papia tokante tumamentu di medidanan pa limitá kalentamentu di mundu (mitigashon). Riba djárason 8 di òktober, e enfoke lo ta riba protekshon kontra e

konsekuensianan di kambio di klima (adaptashon). Ta ser antisipá ku e veredikto lo keda duná na fin di 2025 òf komienso di 2026.

Marieke Vellekoop, direktor di Greenpeace Hulanda: “Nos ta aliviá ku porfin e kaso ta kuminsá, pasobra kada dia ta konta. Estado Hulandes ta midi ku dos midí ora ta trata di protekshon di siudadanonan kontra e krísis di klima. Pero miéntras ku Boneiru ya ta pagando e preis kaba pa e krísis di klima, Den Haag ta sigui wak den otro direkshon. Esaki no ta solamente inaseptabel, pero e ta violá tambe e derechonan fundamental di e hendenan riba e isla. Nos eksigensia ta kla: Estado Hulandes mester brinda Boneiru e mésun protekshon ku e parti Europeo di e pais. Esei no ta un fabor, e ta su deber.”

Maneho di klima aktual ta kai kòrtiku 

Ta hasi un diferensia masha grandi pa e konsekuensianan di kambio di klima si paisnan tene e kalentamentu di mundu bou di 1.5 grado, sigur pa Boneiru. E habitantenan di Boneiru i Greenpeace Hulanda ta eksigí pa Estado Hulandes duna su kontribushon hustu pa alkansá e metanan mundial di klima. Mirando e emishonnan históriko, esaki ta nifiká ku mester yega na sero emishon di CO2 na Hulanda mas lihé posibel, pa mas tardá 2040. E gabinete (demishonario) no ta ni alkansá e meta di klima stipulá den e Lei di Klima Hulandes. En bes di esei, e ta tene man riba kabes di kontaminadónan grandi dor di duna supsidio pa kombustibel fósil i drai bèk maneho di klima.

Boneiru ya ta na peliger

Investigashonnan anterior ku Greenpeace Hulanda a laga hasi, ta mustra ku ya kaba e krísis di klima ta impaktando bida diario na Boneiru. Pa motibu di subida di nivel di laman, wer ekstremo, i refnan di koral ku ta muriendo, e habitantenan ta kore riesgonan grandi. Ya kaba hendenan ta eksperensiá e efektonan di kalor ekstremo riba nan salú. Si no tuma medida, probablemente te ku un kinto parti di e isla por disparsé bou di awa pa fin di e siglo akí, inkluyendo sitionan importante di herensia kultural manera e kasnan di katibu.

FUENTE: GREENPEACE/LIVE99FM

NEDERLANDS:

INWONERS VAN BONAIRE EN GREENPEACE TEGENOVER  NEDERLANDSE STAAT IN RECHTBANK VOOR KLIMAATZAAK 

Den Haag,- Klimaatzaak Bonaire staat op het punt van beginnen. Inwoners van Bonaire en Greenpeace Nederland nemen het op 7 en 8 oktober in de rechtbank Den Haag op tegen de Nederlandse Staat.

Zij eisen rechtvaardig klimaatbeleid van de Staat.Volgens hen schendt de

overheid mensenrechten door onvoldoende bescherming te bieden tegen de gevolgen van klimaatverandering. Bonaire is één van de Nederlandse gemeenten die het hardst wordt geraakt door de klimaatcrisis.

Via de rechter eisen inwoners van Bonaire en Greenpeace dat de Staat met concrete plannen komt om Bonaire te beschermen én de CO2-uitstoot uiterlijk in 2040 naar nul heeft gebracht.

Inwoners van Bonaire ervaren nu al de gevolgen van de klimaatcrisis. Samen met Greenpeace eisen zij dat de Staat hen hiertegen beschermt. Judmar Emerenciana, eiser Klimaatzaak Bonaire: “Ik kijk ernaar uit om in de rechtbank te staan, tegenover een overheid die jarenlang heeft weggekeken.

Als taxichauffeur en tourguide rijd ik veel over het eiland en merk daarbij al de gevolgen van de klimaatcrisis. Door hevige regenval en overstromingen lopen straten onder en zijn wegen soms onbegaanbaar.

Ik maak me zorgen over de zuidkant van het eiland, waar onze slavenhutjes en zoutpannen zijn. Als dit deel onder water komt te staan, gaat dit belangrijke cultureel-historisch erfgoed verloren. Daarmee wordt een deel van onze geschiedenis uitgewist, die ik dan ook niet meer aan mensen kan laten zien. Ik sta hier niet alleen voor mezelf, maar voor iedereen op Bonaire. Met deze rechtszaak zeggen we: genoeg is genoeg – wij eisen bescherming.”

Eerste adaptatie klimaatzaak

Het is de eerste klimaatzaak in Europa die om adaptatie gaat; het treffen van beschermende maatregelen tegen klimaatverandering. En het iséén van de allereerste klimaatzaken na recente baanbrekende juridische ontwikkelingen, zoals het oordeel van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in de Klimaseniorinnen zaak en het recente advies van het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. De rechters oordeelden in dat laatste advies unaniem dat staten de opwarming van de aarde onder de 1,5 graad moeten houden, en dat hun klimaatplannen maximale ambitie moeten tonen, rekening houdend met historische uitstoot en welvaartsniveau.

Klimaatzaak Bonaire

Tijdens de eerste zittingsdag op dinsdag 7 oktober komen de eisers aan het woord en gaat het over het treffen van maatregelen om de opwarming van de aarde te beperken (mitigatie). Op woensdag 8 oktober staat de bescherming tegen de gevolgen van klimaatverandering centraal (adaptatie). De uitspraak wordt eind 2025 of begin 2026 verwacht. 

Marieke Vellekoop, directeur Greenpeace Nederland: “We zijn opgelucht dat de zaak nu écht begint, want elke dag telt. De Staat meet met twee maten als het gaat om de bescherming van burgers tegen de klimaatcrisis. Maar terwijl Bonaire nu al de prijs betaalt voor de klimaatcrisis, blijft Den Haag wegkijken. Dat is niet alleen onaanvaardbaar, het is in strijd met de grondrechten van mensen op het eiland. Onze eis is helder: de Nederlandse Staat moet Bonaire dezelfde bescherming bieden als het Europese deel van het land. Dat is geen gunst, dat is haar plicht.”

Huidige klimaatbeleid schiet tekort

Het maakt een wereld van verschil voor de gevolgen van klimaatverandering of landen de  opwarming van de aarde onder de 1,5 graad houden, zeker voor Bonaire. De inwoners van Bonaire en Greenpeace Nederland eisen dat de Nederlandse Staat haar eerlijke bijdrage levert aan het behalen van de wereldwijde klimaatdoelen. Dit betekent, gezien de historische uitstoot, zo snel mogelijk naar 0 CO2 uitstoot in Nederland, uiterlijk in 2040. Het (demissionaire) kabinet  haalt het klimaatdoel uit de Nederlandse Klimaatwet niet eens. In plaats daarvan houdt het grote vervuilers de hand boven het hoofd door fossiele subsidies te verstrekken en klimaatbeleid terug te draaien. 

Bonaire nu al in gevaar

Uit eerder onderzoek in opdracht van Greenpeace Nederland, blijkt dat de klimaatcrisis nu al het dagelijks leven op Bonaire raakt. Door zeespiegelstijging, extreem weer en afstervend koraal lopen bewoners grote risico’s. Mensen ervaren nu al de gezondheidseffecten van extreme hitte. Zonder maatregelen verdwijnt mogelijk tot een vijfde van het eiland aan het einde van deze eeuw onder water, waaronder belangrijk cultuurhistorisch erfgoed zoals de slavenhutjes.