HULANDA MESTER STOP E PROSESO DI KONSULTASHON DIREKTAMENTE

Kralendijk,- Konseho Insular di Boneiru a pone riba su página di Facebook ku e kambio den lei WolBES i FinBES ta wòrdu “imponé sin partisipashon di e islanan BES”.

E afirmashon aki ta no korekto i ta duna un bista tòg un tiki otro di realidat.

Islanan BES a partisipá den e proseso di konsultashon. Den mart 2024 a tuma lugá un konferensia na De Bilt, kaminda e konsehonan insular di e islanan BES, Kolegio Ehekutivo, gezaghèbernan i e sekretario di estado a logra akuerdo riba e direkshon di e revishon. Tambe na konsultashonnan anterior i seshon tèkniko, islanan a duna input sustansial den kontenido di e leinan.

.

Loke por kulpa  Hulanda seriamente di dje ta ku ta usa konsultashon via internèt manera un sustituto di e derechi di partisipashon ku ta keda garantisá den artíkulo 209 di WolBES. E artíkulo aki ta obligá gobièrnu pa konsultá na tempu ku kolegionan ehekutivo i órganonan representativo (inkluí konsehonan insular) promé ku tin kualke kambio grandi den e posishon òf kompetensia di e islanan. Habri un konsultashon via internèt, sin un proseso struktural di diálogo anterior, no ta kumpli ku e obligashon legal aki.

Den e promé rònda di konsultashon na 2023 tabata kla ku tabatin konfiansa den kapasidat propio di e islanan pa goberná nan mes. Abolisashon di e funshon di Representante di Reino i fortalesé e ròl di gezaghèber tabata mustra ku Boneiru, Statia i Saba tabata keda konsiderá  ku nan mes por karga nan responsabilidat.

Den 2025 e konfiansa a wòrdu kambiá pa deskonfiansa. E Representante di Reino ta keda i  ta bira mas fuerte, akuerdonan di De Bilt a wòrdu ignorá i konseho insular a wòrdu poné un banda. I tur esaki mientras ku e proseso di revishon a kuminsá ya for di 2017, supuestamente pa yega na mas igualdat. Ta lamentabel i preokupante ku despues di ocho aña, Hulanda ta skohe pa un direkshon ku ta kita outonomia for di e islanan i ta bai kontra prinsipionan di bon gobernashon.

Hulanda, manera tur kos ta mustra, a usa e kaos den gobernashon ku ta evidente na Boneiru for di òktober 2023, komo motibu pa e kambio di rumbo aki. Sinembargo, ta inaseptabel pa instabilidat polítiko temporal wòrdu usá komo un preteksto pa imponé restrikshonnan struktural riba gobernashon propio.

Sistemanan demokrátiko inherentemente ta eksperensiá periodonan di konflikto i krísis; ta netamente den situashonnan asina mester konfia riba kòntròl i balansa eksistente, manera e ròl di gezaghèber, e supervishon di e kolegio di supervishon finansiero (Cft), i e poder di instrukshon di e ministernan responsabel. Plataforma Boneiru Nobo i mas Outónomo (PBNO) ta enfatisá ku insidentenan nunka mester sirbi komo hustifikashon pa mina akuerdonan fundamental riba outonomia. Ta keda na e partidonan di oposishon, organisashonnan di soshal sivil, stakeholdernan relevante, i pueblo di Boneiru pa hasi esaki bon kla i fuertemente na Hulanda, spesialmente pasobra e partidonan di koalishon aktual mes a kousa e kaos den gobièrnu i asina efektivamente a deskualifiká nan mes di fungi komo un partner di diskushon serio.

Ku tur esaki no ta kita ku e estado Hulandes ta kometé un akto ilegal kontra e islanan:

• Akuerdonan di De Bilt 2024 ta wòrdu ignorá unilateralmente;
• E derecho di outodeterminashon di e islanan ta wòrdu miná;
• Órganonan demokrátikamente skohé ta wòrdu poné for di e proseso;
• Ta aktua kontra prinsipionan di prudensia, konfiansa i igualdat.

PBNO ta hasi un yamada urgente i fuerte riba Hulanda pa para e konsultashon di inmidiato i huntu ku e konsehonan insular, kolegionan ehekutivo i gezaghèbernan di Boneiru, Statia i Saba bolbe na mesa di diálogo. Solamente den un kùadro di rèspèt i igualdat mutuo por tin un proseso di revishon di WolBES i FinBES ku ta legítimo i hustu.

FUENTE: NA NÒMBER DI PBNO DR. WILLEM CECILIA

NEDERLANDS:

NEDERLAND MOET INTERNETCONSULTATIE STOPZETTEN

Kralendijk,- De eilandsraad van Bonaire heeft op haar Facebookpagina gesteld dat de wijzigingen in de WolBES- en FinBES-wetgeving zouden zijn “opgelegd zonder participatie van de BES-eilanden”. Deze bewering is echter onjuist en schept een vertekend beeld van de werkelijkheid.

De BES-eilanden hebben wél deelgenomen aan het participatieproces. Zo is er in maart 2024 een conferentie in De Bilt gehouden, waar de eilandsraden, bestuurscolleges, gezaghebbers en de staatssecretaris gezamenlijk afspraken hebben gemaakt over de koers van de herziening. Ook bij eerdere consultaties en technische sessies is door de eilanden steeds inhoudelijke input geleverd.

Wat Nederland echter ernstig te verwijten valt, is dat het proces van internetconsultatie een inadequate en onrechtmatige vervanging is van het participatierecht zoals vastgelegd in artikel 209 WolBES. Dit artikel verplicht de regering om de bestuurscolleges en representatieve organen (zoals de eilandsraden) voorafgaand en op zinvolle wijze te consulteren bij ingrijpende wijzigingen van hun bestuurlijke positie. Het openstellen van een internetconsultatie, zonder voorafgaand en structureel overleg, voldoet hier geenszins aan.

In de eerste consultatieronde van 2023 werd er nog duidelijk uitgegaan van vertrouwen in het zelfbestuur van de eilanden: de afschaffing van de Rijksvertegenwoordiger en de versterking van de gezaghebber onderstreepten toen dat Bonaire, Sint Eustatius en Saba in staat werden geacht hun bestuurlijke verantwoordelijkheid zelf te dragen. In 2025 is dat vertrouwen echter ingeruild voor wantrouwen: de Rijksvertegenwoordiger wordt niet afgeschaft maar juist versterkt, afspraken uit De Bilt worden genegeerd en de eilandsraden zijn opnieuw buitenspel gezet.

Dit terwijl het herzieningsproces al sinds 2017 gaande is en juist bedoeld was om te komen tot meer gelijkwaardigheid. Het is bijzonder te betreuren dat Nederland na acht jaar procesvoering kiest voor een koers die de autonomie van de eilanden verder uitholt en in strijd is met de beginselen van behoorlijk bestuur.

Nederland heeft, met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid, de bestuurlijke chaos die sinds oktober 2023 op Bonaire zichtbaar werd als reden gebruikt voor deze koerswijziging.

Het is echter onaanvaardbaar dat tijdelijke politieke instabiliteit wordt aangegrepen als motief om structurele beperkingen van het zelfbestuur door te voeren.

Democratische systemen kennen nu eenmaal periodes van conflict en crisis; juist in dergelijke situaties moet worden vertrouwd op de bestaande checks-and-balances, zoals de rol van de gezaghebber, het toezicht door het College financieel toezicht (Cft) en de aanwijzingsbevoegdheid van de verantwoordelijke ministers.

De Plataforma Boneiru Nobo i mas Outónomo(PBNO) benadrukt dat incidenten nooit mogen dienen als rechtvaardiging om fundamentele afspraken over autonomie te ondermijnen. Het is aan de oppositiepartijen, maatschappelijke organisaties, relevante stakeholders en de bevolking van Bonaire om dit krachtig en ondubbelzinnig aan Nederland duidelijk te maken, temeer daar de huidige coalitiepartijen de bestuurlijke chaos zelf hebben veroorzaakt en zich daarmee feitelijk hebben gediskwalificeerd om als serieuze gesprekspartner op te treden.

Met dit alles pleegt de Nederlandse Staat een onrechtmatige daad jegens de eilanden:

•           De afspraken van De Bilt uit 2024 worden eenzijdig genegeerd;

•           Het eilandelijk zelfbeschikkingsrecht wordt ondermijnd;

•           Democratisch gekozen organen worden buiten spel gezet;

•           En er wordt in strijd gehandeld met zorgvuldigheid, vertrouwen en

            gelijkwaardigheid.

De PBNO roept Nederland daarom per omgaande op om het lopende consultatieproces onmiddellijk stop te zetten en alsnog het overleg te hervatten met de eilandsraden, bestuurscolleges en gezaghebbers van Bonaire, Sint Eustatius en Saba.

Alleen in een kader van gelijkwaardig en wederzijds respectvol overleg kan een rechtmatige herziening van WolBES en FinBES plaatsvinden.

namens PBNO,