Kralendijk,- Entre mei 2023 i ougùstùs 2025, Boneiru a eksperensiá tres kolegio ehekutivo hopi diferente.
Poder a kambia di dominio di UPB pa un monopolio di PDB, resultando den un kolegio fragmentá den kua e partner di koalishon di mas chikitu (M21) ta tene e kartera di mas poderoso.
E análisis aki ta basá riba e distribushonnan ofisial di kartera di mei 2023, novèmber 2023, i ougùstùs 2025. Pa ilustrá e balansa di poder, a usa un puntuashon di poder balansá: Finansa (5 punto) komo e kartera mas importante, sigui pa dominionan stratégiko núkleo (4), dominionan físiko ehekutivo (3), i dominionan sosial (2).
E kolegio di mei 2023 tabata konsistí di UPB (2 miembro) i MPB (1 miembro). Craane (UPB) a haña e kartera di Finansa pero tabata operá sin masha eksperensia. Kroon (UPB) a manehá Bienestar i Kuido di Salú, i Thielman (MPB) a haña Desaroyo Espasial. Riba papel, UPB tabatin un akuerdo di koalishon sólido i un mayoria den kolegio executive, pero elementonan krusial tabata hasi falta:
- Falta di un programa di gobernashon: sin un programa kla, implementashon a keda sin timon i kon ku para keda.
- Falta di disiplina di partido: miembronan di konseho insular di UPB ta aktua independientemente, sin kordinashon ni ningun sentido di unidat.
- Krísis di liderazgo: Kroon su renunsia repentino komo lider polítiko—te awor sin un susesor—a reforsá e persepshon di instabilidat interno. E movementu aki tambe tabata manera parse motivá pa un deseo pa neutralisá lider di kampaña i eks lider di UPB Ramonsito Booi.
- Pèrdida di poder pa motibu di divishon: apesar di un posishon di salida fuerte, UPB a pèrdè su base di poder pa motibu di divishon interno i un falta di liderazgo. Hasiendo esaki, e partido a manda un señal kla pafó ku e lucha pa derechonan igual pa e pueblo boneriano—un tempu e núkleo di e lasonan direkto ku Hulanda introdusí dor di UPB mes i ankrá eksplísitamente den e akuerdo di koalishon bou di puntonan 8 i 9—no tabata un prioridat mas.
E grafiko di liña ta mustra kon UPB a tene un posishon firme den e periodo aki, miéntras ku MPB a partisipá solamente te na un grado limitá. E gráfiko di bar ta konfirmá e kuadro aki: un blòki sólido pa UPB, un parti mas chikitu pa MPB, i e otro partidonan kompletamente marginá.
Despues di e kolapso di e promé koalishon, a forma un kolegio ehekutivo nobo, den kual PDB (3 asiento) a hiba e liderazgo ku sosten formal di M21 (1 asiento) i e frakshon separatista di Vrolijk (1 asiento). Den e kolegio aki, Abraham (PDB) a haña e karteranan klave di Finansa, Ekonomia, i Gobernashon & Demokrasia. Cicilia (PDB) a tuma riba Planifikashon Espasial i Infrastruktura, miéntras ku Den Heyer (PDB) a bira responsabel pa Kuido di Salú i Dominionan Sosial.
Aunke Cicilia i Den Heyer a wòrdu presentá ofisialmente komo diputadonan spesialisá (vakgedeputeerden), esaki tabata en realidat djis un konstrukshon teóriko. Den práktika, tur hende tabata sa ku nan tabata firmemente ankrá den e liña di PDB.
Esaki a pèrmití PDB konsentrá tur poder den su mes man. Pero en bes di probechá di e dominio aki pa trese stabilidat atministrativo òf implementá inovashon, e kosnan a bira mas desorganisá.
- Bon gobernashon a kai drástikamente. E estilo di e lider di PDB ta stroba kualke diálogo efektivo, tantu interno komo eksterno.
- Esaki a kondusí na frustrashonnan grandi, konfliktonan i blokeo den tumamentu di desishon, i tambe un bahada ekonómiko notabel.
- Es mas, e bulamentu di kurá di Vrolijk a wòrdu pèrsibí pa hopi komo un traishon polítiko i a mina e konfiansa den e koalicion.
E kolegio aki tampoko no a logra presentá un programa di gobernashon. Miéntras ku UPB por lo ménos a presentá un akuerdo di koalishon supstansial na mei, PDB, M21, i frakshon di Vrolijk mester a limitá nan mes na un akuerdo di liñanan grandi, for di kua no por a dedusí un direkshon òf maneho konkreto.
E kolegio ehekutivo, ku a tuma puesto dia 14 di ougùstùs 2025, ta konsistí di tres diputado, kada un di un partido diferente. Weber (M21) a haña Finansa, Operashonnan, Ekonomia, i Gobernashon & Demokrasia, defakto pues ku e poder mas grandi. Silberie (frakshon Vrolijk) a haña Kuido di Salú, Enseñansa, y Dominionan Soshal, ku ta ofresé visibilidat pero no tin outoridat presupuestario. Abraham (PDB) a wòrdu degradá pa Planifikashon Espasial, Infrastruktura, Vivienda i Medio Ambiente, áreanan importante pero solamente ta ehekutá. Ta keda pa mira si Silberie lo kumpli kompletamente ku su lider polítiko nobo òf si e lo keda leal na PDB, e partido ku a eligié komo presidente na 2022.
E periodo 2023–2025 ta demostrá kon poder polítiko na Boneiru ta instabíl i hopi dependiente di alokashon di kartera. UPB tabatin e jabi pero a pèrdè esaki pa motibu di falta di eksperensia, falta di disiplina i un krísis di liderazgo. PDB a tuma hegemonia total i apsoluto pero a kai mesún lihé meimei di frakaso atministrativo, dekadensia ekonómiko i pèrdidá di konfiansa. M21 ta e ganadó inesperá: e frakshon di mas chikitu, pero danki na e kartera di Finansa, awor de fakto tin e poder. Análisis di e distribushon di kartera i puntuashonnan di poder ta mustra ku Boneiru a konosé un kambio polítiko radikal den dos aña.
Akuerdonan di koalishon sin un programa di gobernashon mará na un presupuesto a laga Boneiru sin direkshon. E lès polítiko ta duru: poder sin stabilidat, vishon i konfiansa ta pasahero. Esnan enkargá ku Finansa por figa e rumbo – pero sin un programa i diálogo di gobernashon, tantu interno komo eksterno, tur koalishon ta kai den otro dor di divishonnan interno i pèrdida di legitimidat. Un akuerdo di koalishon òf di liñanan grandi ta solamente e punto di salida. Efektividat konkreto i mandato demokrátiko ta sintá den un programa di gobernashon aprobá dor di konseho insular i ankrá den un presupuesto balansá.
Dia 14 di ougùstùs 2025, un reunion di konseho insular a tuma lugá ku tabata bastante tumultuso, parsialmente debí na un eksploshon di rabia i atakenan personal di e lider i alabes diptuado di PDB según ‘Dossier Koninkrijksrelaties’.
Abraham su eksploshon emoshonal a reflehá tenshonnan interno i a pone e stabilidat di e koalishon den duda. E eksploshon di rabia di Abraham ta sirbi komo un katalisadó pa un liña di kiebro: e gobièrnu parse di ta operá mas ku e faktor poder ku koperashon.
Den resúmen: E reunion kaótiko di 14 di ougùstùs un biaha mas a ilustrá e instabilidat di gobièrnu i e tenshonnan interno denter di e aktual kolegio. Segun ku nos ta aserkando 2027, e oportunidatnan ta sinta prinsipalmente serka partidonan ku por reinventá nan mes, konvensé ku nan por goberná i rekobrá e konfiansa di e pueblo.
E partido MPB ta mihó posishoná awor aki, danki den parti na su historia konvinsente den kolegionan anterior, partikularmente den e periodo 2019–2023.
Ta remarkabel ku opinion públiko ta parse di ta konfirmá e persepshon aki. Por ehèmpel dia 5 di ougùstùs Bonaire.nu a informá ku, si tene elekshon mañan, un gran parti di poblashon lo a vota pa Movementu di Pueblo Boneriano (MPB). E medio aki de bes en kuando no ta wanta atras i sa presentá un tal “Keers Hendrik” fiktivo, un konstrukto prinsipalmente destiná pa protehá e lider polítiko di PDB i influensiá opinion públiko sutilmente na su fabor.
E ekspektativa ta ku e partidonan mas chikí, partikularmente M21 i e frakshon di Vrolijk, e último aki si e bai elekshon, lo wòrdu barí for di e pantaya polítiko pa e elektorado, miéntras ku PDB i UPB probablemente lo wòrdu desimá severamente den e elekshonnan di 2027.
E grafiko di liña ku ta mustra e distribushon di e kartera:
Mei 2023: UPB a dominá (7 punto) danki na Finansa i Kuido di Salú, miéntras ku MPB a hunga un ròl di sosten ku Desaroyo Espasial i Medio Ambiente/T&H (3 punto).
Novèmber 2023: PDB a tuma over kompletamente ku un monopolio riba poder (10 punto).
Ougùstùs 2025: Poder ta fragmentá, ku M21 (9 punto) komo e hungadó dominante, PDB degradá na poder pa kumpli so (6 punto), i Vrolijk ta haña poder visibel pa promé bia (4 punto).
FUENTE: DR. WILLEM A. CECILIA/LIVE99FM



GIPHY App Key not set. Please check settings