Kralendijk,- Aki ta sigui un resumen di artikulo di James Finies den e buki: Last of Lust? – 70 anja di Statuut di Reino Hulandes: kompilá pa Rene Zwart i Glenn Thode
E Statuut di Reino Hulandes, firmá na 1954, a hunga un rol fundamental den kitamentu di Antia Hulandes for di lista di territories sin propio gobernashon di Nashonan Uni. Esaki tabata un moveshon strategiko, ehekuta riba 15 di December di 1955, ku no tabata tokante di duna e territorionan autonomia real, manera nan a pretende, pero mas bien pa konsolidá kontrol Hulandes i stop e supervishón internashonal di nan deskolonisashon. A pesar di e pretenshon di ku a lográ autonomía kompleto, e territorionan, inkluyendo Bonaire, no a kumpli ku e standardnan di deskolonisashon di Nashonan Uni.
Hulanda a logra su meta di kita e islanan Antiano for di lista di Nashonan Uni, pretendiendo ku nan a logra autonomia. Sinembargo, hopi miembro di Nashonan Uni, manera Uruguay, a rechasa e supuesto proklamashon aki, notando ku e territorionan aún no a logra autonomía real.
E paisnan a laga e posibilidad pa futuro esfuersonan di deskolonisashon habri. E Statuut, ku tabata disenjá pa similar modelo frakasa pa Indonesia, a bira un instrumento pa Hulanda pa mantene su kontrol, dividiendo e islanan Antiano i asegurando representashon polítiko desigual, espesialmente dunando poder desproporshonal na Korsou i Aruba den parlamento di Antia Hulandes.
E maniobra polítiko aki tabata parti di un plan mas grandi di gobierno Hulandes pa reprimi moveshonan di independensia den Karibe. Figuranan klave ku tabata lucha pa deskolonisashon a ser silensia dor di manipulashon polítiko, akshonan legal i inkluso asasinato.
Lidernan manera Helmin Wiels i Betico Croes a ser marginá o a muri di manera sospechoso. Mientrastantu ku e lucha di Aruba pa auto-gobernashon a kulminá den un referendum di 1977, kaminda 95% di e votadonan a skohe pa independencia, subrayando e insatisfakshon ku e status quo.
E Statuut, a pesar di keda presentá komo un paso direkshon pa autonomia, no tabata un forma real di autodeterminashon pa e islanan Antiano. Mas bien, a bira un reforma kolonial ku a permiti Hulanda pa mantene kontrol riba su territorionan, partikularmente na manera di distribushon desigual di poder polítiko.
Situashon di Bonaire a empeora na 10 di Oktober 2010, ora e isla a transishoná unilateralmente di forma di ta parti di Antia Hulandes pa un entidat publiko bao di kontrol I dominio di gobierno Hulandes. Esaki a viola e derechonan di autodeterminashon di Bonaire, apesar di un referendum na 2015 ku e poblashon di isla a rechaza e kambio. Hulanda a sigí ku e anekashon, sin tuma en kuenta e desishon demokratiko di e pueblo di Bonaire.
James Finies a lucha ku determinashon I konsistente pa e re-inskripshon urgente di Bonaire komo un territorio sin propio gobernashon bao di Nashonan Uni, enfatisando e nesesidad kritiko di protehá e identidad kultural i autodeterminashon di e isla.
E investgashon I raport di Propio-Gobernashon di Boneiru di Dr. Carlyle Corbin a evalua e transishon di 2010, notando ku esaki a kontinua ku desigualdadnan polítiko, ekonomiko i sosial riba e isla. E raport a resaltá disparidadnan signifikante, inkluyendo menos derechonan polítiko i benefionan sosial pa Bonerianonan ku e hendenan biba na Hulanda na Oropa. Corbin ta argumentá ku e modelo di gobernashon impone riba Bonaire ta reflehá praktikanan kolonial, disfrasa komo demokrasia, ku ta mantene un sistema desigual i rasialisa.
A base di e konklushonan aki, e re-registrashon di Bonaire komo un territorio sin propio gobernashon bao di Nashonan Uni ta protehá i salbaguardiá Boneiru su identidad kultural i autodeterminashon. Esaki ta subrayá e lucha kontinuo pa deskolonisashon i autodeterminashon real pa Bonaire i otro territorionan den Reino Hulandes.
A pesar di promésanan di e Statuut, e legado di kolonialismo ta kontinua ta impakta e islanan, impidiendo nan posibilidad di kana un kaminda real direkshon di libertat i igualdat
FUENTE: BONAIRE HUMAN RIGHTS ORGANIZATION/LIVE99FM

GIPHY App Key not set. Please check settings